Hapis cezasının ertelenmesi, verilen mahkumiyet hükmünün cezaevi dışında infaz edilmesidir. Hapis cezasının ertelenmesinin belli şartları vardır. Bu şartların mevcut olması halinde hapis cezasının ertelenmesi mümkün olabilir.
Hapis Cezasının Ertelenmesinin Şartları
Sonuç Ceza
Sanığın işlediği suçtan dolayı aldığı sonuç ceza 2 yıl veya daha az süreli hapis cezası olmalıdır. Suça sürüklenen çocuklar ile 65 yaşını bitirmiş olan kişiler açısından bu süre 3 yıldır. Sanığın ceza aldığı suç için kanunda düzenlenen en düşük cezanın 2 yılın üstündeki bir ceza olması önemli değildir. Sanık hakkında uygulanan kanun maddesindeki cezaya ilişkin artırım ve indirim sebepleri olabilir. Bu artırım ve indirimler sebeplerine dayalı olarak uygulama yapıldıktan sonra sonuç olarak sanığın aldığı cezanın 2 yıl veya daha az hapis cezası olması gerekir.
Bu duruma örnek vermek gerekirse, TCK’nın 158. maddesinde nitelikli dolandırıcılık başlıklı düzenlenen, “kamu kurum ve kuruluşlarının zararına olarak dolandırıcılık" suçunun cezası 3 yıldan 10 yıla kadar hapis cezasıdır. Görüldüğü gibi suçun cezası 2 yıldan fazladır. Ancak, söz konusu suç açısından TCK’nın 168.maddesindeki düzenleme istinaden, etkin pişmanlık duyarak sanığın kovuşturma başlamadan kamunun zararını gidermesi halinde verilecek cezada indirim yapılmaktadır. Sanık hakkında nitelikli dolandırıcılık suçundan 3 yıl hapis cezası verilip, bunun üzerinden etkin pişmanlık hükümleri uygulanarak indirim yapıldığında, verilen sonuç ceza 2 yılın altında kalacaktır. Bu durumda, diğer şartların da sağlanması halinde, sanık hakkında hükmedilen hapis cezasının ertelenmesi mümkün olabilecektir.
Sabıka durumu
Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan dolayı 3 aydan fazla hapis cezasına mahkum edilmemiş olması gerekir. Bu mahkumiyet, sanık hakkında kesinleşmiş ceza hükmünü ifade eder. Aksi halde, sanık hakkında kasıtlı bir suçtan dolayı 3 aydan fazla hapis cezasına hükmedilmiş, ancak dosya istinaf ya da yargıtay incelemesinde olup henüz kesinleşmemişse, yeni işlediği suçtan dolayı hapis cezasının ertelenmesi kurumundan faydalanabilecektir.
Suç işlemeyeceği yönünde kanaat
Sanık hakkında yapılan yargılamada, gösterdiği pişmanlık sebebiyle tekrar suç işlemeyeceği yönünde mahkemece kanaat oluşması gerekmektedir.
Zarar giderimi
Hapis cezasının ertelenmesi için, mağdurun ya da kamunun zararının giderilmesi kesin nitelikte bir koşul değildir. Mahkemece hapis cezasının ertelenmesi, zararın giderilmesi koşuluna bağlanabilir. Zarar giderilene kadar hapis cezasının cezaevinde çektirilmesine karar verilebilir ve zarar giderildiği anda sanığın derhal salıverilmesine karar verilir.
Hapis cezasının ertelenmesinin sonuçları
Sanık hakkında verilen hapis cezası ertelenmesi kararının kesinleşmesinden sonra, bu cezanın infazına geçilir. Ceza ertelendiği için, infaz cezaevinde çektirilmeyecektir. Ancak cezanın ertelenmesi, sanık hakkında hiçbir yaptırım uygulanmayacağı anlamına gelmemektedir. Sanık hakkında 1 yıldan az ve 3 yıldan fazla olmamak üzere bir denetim süresi belirlenir. Bu süre, verilen hapis cezasından az olamaz. Denetim süresi içerisinde, meslek sahibi olmayan hükümlünün bir eğitime katılması, meslek sahibi hükümlünün bir yerde ücret karşılığı çalışması gibi bir yükümlülük getirilebilir.
Hükümlü denetim süresi içerisinde kasten yeni bir suç işlemez ve varsa yükümlülüklerini yerine getirirse, denetim süresi sonunda aldığı ceza infaz edilmiş sayılır. Ancak, denetim süresi içerisinde kasten yeni bir suç işlerse ya da yükümlülüklerini infaz hakiminin uyarısına rağmen yerine getirmemekte ısrar ederse, ertelenmiş olan cezanın bir kısmı yada tamamının cezaevinde çektirilmesine karar verilir.
Ertelenmiş hapis cezası sabıkaya işlenir mi?
Hapis cezasının ertelenmesi anlatıldığı gibi kişinin aldığı cezayı cezaevi yerine dışarıda geçirmesidir. Verilen hapis cezası belirlenen denetim süresi boyunca cezaevi dışında infaz edilir. Bu da kişinin işlediği suçtan dolayı cezalandırılmış olduğunu göstermektedir. Dolayısıyla da her ne kadar cezaevine girmemiş olsa da ertelenmiş hapis cezası adli sicil kaydına işlemiş olur ve artık kişi sabıkalı bir bireydir.
Hapis cezasının ertelenmesi ile hükmün açıklanmasının geri bırakılmasının farkı nedir?
- Hapis cezasının ertelenmesi, sanığın aldığı cezayı cezaevine girmeden dışarıda infaz etmesidir. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması ise, kişi hakkında verilen cezanın denetim süresi boyunca askıda bekletilmesidir. Yani, denetim süresini şartlara uygun geçiren kişi hakkında verilen ceza düşer.
- Ertelemede verilen cezanın infaz edilmesi söz konusu olduğundan suç sabıka kaydına işlenir, ancak hükmün açıklanmasının geri bırakılmasında denetim süresinde kişi kasten yeni bir suç işlemediğinde dosya düştüğü için ve ayrıca denetim süresi boyunca de sabıka kaydına bir kayıt yapılmaz.
- Hapis cezasının ertelenmesi için sanığın kabul beyanı aranmazken, hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilmesi için sanığın bunu kabul etmesi gerekmektedir.
- Hapis cezasının ertelenmesi de hükmün açıklanmasının geri bırakılması da sanık lehine getirilmiş kanuni düzenlemelerdir. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, ertelemeye göre daha lehe bir durum olmakla birlikte, şartları ertelemeye göre daha ağırdır. Uygulamada öncelikle hükmün açıklanmasının geri bırakılması uygulanılmaya çalışılır, eğer bu mümkün değilse erteleme daha sonra gündeme gelir.