Eşler arasında evlilik birliğinin sürdürülmesinin mümkün olmadığı hallerde, boşanma bireylere tanınmış hukuki bir haktır. Elbette ki hiçbir kişi boşanma amacıyla evlilik birliği kurmasa da boşanma hayatın içinde var olan bir gerçektir.
Boşanma özel ve genel boşanma sebepleri olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Özel boşanma sebebine dayalı açılacak davalarda en önemli husus, dayanılan özel dava sebebinin mutlak suretle ispatlanması gerektiğidir. Ayrıca, özel boşanma sebepleri açısından getirilen hak düşürücü süreler de önem arz etmektedir. Dayanılan özel boşanma sebebinin ispatlanması bu davalar açısından yeterli olmakla birlikte, ispat hususu konusunda yeterli delilin olmaması davanın reddedilmesi riskini ortaya çıkarmaktadır. Bu sebeple genelde davalar, evliliğin temelden sarsılması genel sebebine dayanılarak açılmakta ve bu davada birden çok boşanma sebebine dayanılabilmektedir. Ancak, bu durumda aile hakiminin, ortaya konulan boşanma sebeplerinin hayatı çekilmez kıldığına kanaat getirmesi gereklidir.
Özel boşanma sebepleri
1- Zina sebebiyle boşanma davası
Zina evrensel bir boşanma sebebidir. Geçmiş olduğumuz yıllarda zina Türk Ceza Kanunu’nda suç olarak düzenlenmiş bir eylem iken, sonradan suç olmaktan çıkarılmıştır. Ancak, boşanma sebebi olarak varlığını devam ettirmektedir.
Eşlerden biri zina ederse, diğer eş boşanma davası açabilir. Ancak, boşanmaya hakkı olan eşin, zinayı öğrenmesinden itibaren 6 ay içerisinde ve herhalde zina eyleminin üzerinden 5 yıl geçmekle dava hakkı düşmektedir. Devam eden bir zina olayı var ise, bu hak düşürücü süreler son eylemden itibaren işlemeye başlar. Ayrıca, zina eylemini affeden taraf artık bu delile dayanamaz.
Zina eyleminin gerçekleştiğinin kabulü için önceleri karşı cins ile olan cinsel münasebet gerekmekteyken, artık yeni kararlarda aynı cins ile yapılan eylemlerde zina kapsamında değerlendirilmektedir.
Zinanın ispatı
- Fotoğraf ve videolar.
- Gebe kalmak : Yurtdışında olan kocanın karısının gebe kalması, kısır kocanın karısının gebe kalması.
- Hastalık : Eşin, cinsel ilişki ile bulaşabilen hastalığı yakalanması.
- Düğün yapmak : Eşlerden birinin üçüncü bir kişi ile düğün yapması.
- Sosyal medya paylaşımları.
- Tanık anlatımları : Zina eylemine görgüye dayalı tanıklık çok mümkün olmasa da cinsel ilişkinin gerçekleştiğini gösterecek hususlar ile tanık anlatımları kabul edilebilir.
- Kesinleşmiş mahkumiyet kararı : Eşlerden birinin zinayı karşılar nitelikteki hareketi sebebiyle ceza alması.
- Otel kayıtları : Eşlerden birinin, üçüncü bir kişi ile birlikte otelde farklı odalarda rezervasyon yapılarak dahi konaklaması, rezervasyon kayıtları (rezervasyon tek başına yeterli değil, otelde konaklama yapıldığının ispatı gerekir).
Zina sebebine dayalı boşanma davalarına ilişkin Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin bazı kararlarına kısaca yer vermek gerekecektir :
- Başka kadınla birlikte otelde aynı odada kalmak zina sebebine dayalı olarak açılan boşanma davasının kabul edilmesi için yeterlidir.
- Zina sebebiyle boşanma davasında hak düşürücü sürenin başlangıcı, devam eden zinalarda zinanın sona erdiği tarihtir.
- Zina eylemi devam ediyorsa, hak düşürücü süre geçmiş sayılmaz.
- Geceyi başka bir erkeğin evinde geçirme zinanın varlığı için yeterlidir.
- Zina eylemi mutlak boşanma sebebi oluşturduğundan boşanmaya neden olan olaylarda davalı eş tam kusurlu sayılır.
2- Hayata kast, pek kötü ve ya onur kırıcı davranış sebebiyle boşanma davası
Hayata kast eşlerden birinin diğerini öldürmek amacıyla yaptığı eylemleri ifade eder. Aile hakimi, bu sebebe dayalı boşanma davasında, eylemin hayatı çekilmez kılıp kılmadığını araştırmakla yetkili olmadığı için, öldürmeye yönelik eylemin ya da pek kötü davranışın zulüm ve işkence boyutunda olduğunun kanıtlanması gerekmektedir. Hiçbir kimse olası katili ile ya da onur kırıcı davranışlarda bulunan bir kişi ile bir arada yaşamak zorunda bırakılamaz. Ancak, yine zina sebebine dayalı boşanma davasında olduğu gibi, hayata kast eyleminden 6 ay içinde ve herhalde 5 yıl geçmekle boşanma davası hakkı düşmektedir. Ayrıca, affeden tarafın dava hakkı yoktur. Kanunun bu yöndeki düzenlemesi, mağdur konumunda olan eşin başvurusunu aradığından kaynaklanmaktadır.
3- Suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme
Evlilik birliğinin kurulmasından sonra eşlerden birinin küçük düşürücü bir suç işlemesi ya da haysiyetsiz hayat sürmesi özel boşanma sebebidir. Örneğin, eşlerden birinin cinsel taciz suçunu işlemesi, adam öldürmesi, uyuşturucu ticareti yapması gibi suçları işlemesi halinde boşanma davası açılabilir. Haysiyetsiz hayat sürme kavramından da toplumun ahlaki kurallarına göre şeref ve namus gibi kavramlara aykırı şekilde hayat yaşamak anlaşılmalıdır. Ayrıca, toplumun ahlaki değerlerine aykırı yapılan eylemin bir defaya mahsus yapılması yeterli olmayıp, kanun metninden de anlaşılacağı üzere, bu eylemlerin devamlılık arz etmesi, hayatını bu şekilde devam ettirmesi gerekmektedir.
4- Terk
Eşlerden birinin, haklı bir sebep olmadan evliliğin getirdiği yükümlülüklerden kaçmak maksadıyla, diğer eşten ayrılması ve geri dönmemesi halinde, bu ayrılık en az 6 ay sürmüş ve devam etmekte ve mahkeme ya da noter tarafından yapılan ihtarın sonuçsuz kalması halinde diğer eşin boşanma davası açma hakkı bulunmaktadır. Aynı şekilde, ortak konuttan ayrılmaya zorlayan ve geri dönmesini engelleyen eş de terk etmiş sayılır. Terk eden eş hakkında 4 ay geçmeden ihtarda bulunulamaz ve ihtardan 2 ay geçmeden boşanma davası açılamaz.
5- Akıl hastalığı
Eşlerden birinin akıl hastalığı resmi sağlık kuruluşu tarafından tespit edilmesi ve bu hastalığın diğer eş için ortak hayatı çekilmez kılması halinde, diğer eş bu sebebe dayanarak boşanma davası açabilir. İyileşebilir nitelikteki akıl hastalığı açısından açılan boşanma davası reddedilir. Ancak, raporla sabit olan ve iyileşmesi mümkün olmayan akıl hastalığına dayalı boşanma davaları bu sebebin konusunu oluşturur.
Genel boşanma sebepleri
1- Evlilik birliğinin temelinden sarsılması
Yukarıda yer verilen özel boşanma sebeplerinde, akıl hastalığı haricindeki sebeplerde, aile hakiminin dayanılan sebebin gerçekleşmesi halinde, boşanma kararı vermek zorunda olduğunu açıklamıştık. Diğer bir deyişle, özel boşanma sebebine dayalı açılmış davada, dayanılan sebebin ortak hayatı çekilmez kılıp kılmadığı yönünde, mahkemeye takdir yetkisi verilmemiştir. Bu sebeple de katı bir şekilde uygulanan yasal düzenlemeler hakkında, dayanılan sebebin mutlak suretle kesin ve somut delillerle ispatlanması gerekmektedir.
Ancak, genel boşanma sebebi başlığı altında yer vereceğimiz evlilik birliğinin temelden sarsılması sebebine dayalı boşanma davasında, mahkemenin ortaya konulan hususlar hakkında hayatın çekilmez bir hal alıp almadığı konusunda takdir yetkisi bulunmaktadır. Evlilik birliğinin temelinden sarsılması sebebine dayalı boşanma davasında, herhangi bir sebep ya da birden çok sebep gösterilerek, boşanma talep edilebilir.
Belirtilen bu boşanma sebebi, toplum içinde eşler arasındaki geçimsizlik olarak nitelendirilen, eşlerin fikirsel ve duygusal olarak aynı noktada birleşememesini ifade etmektedir. Dava açan eşin ortaya koyduğu sebepler hakkında mahkemenin, eşin ortak hayatı sürdürmesinin kendisinden beklenemeyecek kadar evlilik birliğinin temelinden sarsıldığına kanaat getirmesi gereklidir.
Hakimin bu konudaki kanaatinin oluşması, kanun ve yargı kararlarına göre olmaktadır. Ortak hayatın devamının kendisinden beklenmeyecek kadar sarsıldığına mahkemenin kanaat getirebileceği sebepler çok sayıda olabilir. Eşlerden birinin diğerini darp etmesi, hakaret etmesi gibi herhangi bir sebebe dayanılarak boşanma davası açılabilir. Belirtildiği gibi, boşanma davasına dayanak gösterilen sebebin, evlilik birliğini çekilmez kıldığının ispatlanması gerekmektedir. Bu hususların ispatı, fotoğraf, mesaj kaydı, tanık, doktor raporu veya olayın niteliğine göre herhangi bir yolla ispatlanabilir.
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin bu konudaki bir kısım kararları aşağıdaki gibidir :
- Eşine doğrudan fiziksel şiddet uygulama boşanma sebebidir.
- Evin ihtiyaçlarını karşılamamak ekonomik şiddet oluşturduğundan boşanma sebebidir.
- Sürekli alkol almak boşanma sebebidir.
- “Evlenmek boşanmak Allah’ın emri” demek boşanma sebebidir.
- Eşlerin birbirlerinin kilosu ile alay etmeleri duygusal şiddet sebebiyle boşanma konusu davranışlardandır.
- Zamanın çoğunu sosyal paylaşım sitesi ve internette geçirerek eşine zaman ayırmamak duygusal şiddete yönelik bir eylem olduğundan boşanma konusu bir davranıştır.
- En ufak tartışmada evlilik birliğinin bittiğini söylemek boşanma sebebidir.
- Eşini eski eşiyle kıyaslayarak aşağılamak boşanma sebebidir.
- Hasta haldeyken eşini terk etmek boşanma sebebidir.
- Ortak çocuğun hastalığıyla ilgilenmemek boşanma sebebidir.
- Aile mahremiyetine ilişkin olayları başkalarına anlatmak boşanma sebebidir.
- Kayınvalideye hakaret boşanma sebebidir.
- Ödenmeyen borçlar sebebiyle evin eşyalarının satılması ekonomik şiddet oluşturduğundan boşanma sebebidir.
- Eşiyle cinsel ilişki gerçekleştirmemek cinsel şiddet oluşturduğundan boşanma sebebidir.
- Kadın eşin uzun süre eşiyle cinsel ilişkiden kaçınması boşanma sebebidir.
- Fiziksel şiddet sonrası kısa bir süre müşterek hanede kalmak bizatihi af olgusunu ispatlamak için yeterli değildir.
- Eşlerin davaya rağmen birlikte yaşamaları ortak hayatın çekilebilir olduğunu gösterir.
2- Anlaşmalı boşanma
Boşanma davaları, yargılamaların uzun sürmesi ve bu süredeki yaşanılan psikolojik travmalar sebebiyle, insanları yıpratıcı zor bir süreçtir. Evlilik birliğinin iki kişi arasında kurulduğu ve eşlerin anlaşamaması ve evlilik birliğini yürütememesi halinde, bireyleri zorla bir arada tutmamak adına düzenlenmiş olan anlaşmalı boşanma hususu, her iki eşinde boşanma yönündeki kararı ile mümkündür.
Anlaşmalı boşanmanın şartları :
- Evliliğin en az 1 yıl sürmüş olması gereklidir :
Bu şart, çok kısa süreli evlilik yapma ve en ufak bir anlaşmazlıkta boşanma yoluna gidilememesi için getirilmiş bir husustur. Diğer bir deyişle, eşlere düşünme ve evlilik birliğini kurmaları için imkan tanımaktır. Bir yıllık süre geçmeden çekişmeli boşanma davası açılabilir. Süre geçmeden açılan anlaşmalı boşanma davası da çekişmeli hale dönüşür.
- Her iki eşin de boşanmak istemesi :
Eşlerin boşanma yönündeki kararı ile birlikte başvurmaları ya da bir eşin açtığı davayı diğer eşin kabul etmesi gereklidir. Herhangi bir sebebe dayalı açılmış çekişmeli boşanma davasında, taraflar yargılamanın her aşamasında anlaşarak boşanabilir.
- Tarafların yapmış olduğu anlaşmanın hakim tarafından uygun bulunması :
Tarafların boşanma konusundaki anlaşmış olmaları, anlaşmalı boşanma için tek başına yeterli değildir. Boşanmanın sonucu olarak, tarafların birbirlerinden talep ettikleri ya da etmedikleri nafaka, maddi – manevi tazminat, müşterek çocuk olması halinde velayetinin kimde kalacağı, çocuk için ödenecek nafaka, velayeti elinde bulundurmayan eşin çocuk ile kişisel ilişkisi ve mal paylaşımı gibi hususlarda tarafların net bir şekilde anlaşması gerekmektedir.
Bu konulardaki yapılan anlaşma yazılı bir hale getirilerek, anlaşmalı boşanma protokolü düzenlenir ve davanın eki olarak mahkemeye sunulur. Tarafların düzenlemiş olduğu protokol hükümlerini hakim uygun bulmazsa, tarafların ve çocukların menfaatine olan değişiklikleri yapar. Hakimin yaptığı değişiklikler taraflarca kabul edilirse anlaşmalı boşanma gerçekleşir, aksi halde dava çekişmeli boşanma davasına dönüşür.
- Hakimin tarafları bizzat dinlemesi :
Hakim tarafları yüz yüze dinleyerek, düzenlenmiş olan protokol hükümlerinin, tarafların serbest iradeleri ile hazırlanmış olup olmadığına kanaat getirmelidir. Anlaşmalı boşanma davasında taraflar avukat ile temsil edilseler bile, hakimin tarafları bizzat dinlemesi gerekmektedir. Çekişmeli boşanma davasında, tarafların avukat ile temsili halinde, tarafların duruşmalarda bizzat bulunma zorunluluğu bulunmamaktadır.
Anlaşmalı boşanmaya ilişkin Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin bir kısım kararlarına yer veriyoruz :
- Anlaşmalı boşanma davasında gerekçeli kararın uzun süre tebliğe çıkarılmaması açıklanan iradelerin samimi olmadığının göstergesi sayılır.
- Eşlerin anlaşmalı boşanmaya esas alınacak düzenlemeyi temyiz aşamasında dahi sunmaları mümkündür.
- Anlaşmalı boşanma davasında hakim tarafından düzenleme yapılması düşünülen değişiklikler eşler tarafından uygun görülmüyorsa dava çekişmeli boşanma davasına kendiliğinden dönüşür.
- Anlaşmalı boşanma talep edilmemişse boşanma davasının incelenebilmesi için evliliğin bir yıl sürmüş olması şart değildir.
- Taraflar tek bir konuda dahi anlaşamamış olsalar dahi anlaşmalı boşanma kararı verilemez.
- Hakim tarafından onaylanmadıkça, sunulan boşanma protokolünde hususlar anlam ifade etmez.
3- Eylemli ayrılık sebebiyle boşanma davası :
Boşanma sebeplerinden herhangi biri ile açılmış bulunan davanın reddine karar verilmesi ve bu kararın kesinleştiği tarihten itibaren 3 yıl geçmiş olmasına rağmen, her ne sebeple olursa olsun ortak hayat yeniden kurulamışsa, eşlerden birinin istemi üzerine boşanma kararı verilir.
Boşanma davası hakkında sıkça sorulan sorular için TIKLAYINIZ.
Çekişmeli boşanma davası hakkında bilgi için TIKLAYINIZ.
Anlaşmalı boşanma davası hakkında bilgi için TIKLAYINIZ.
Kayseri boşanma avukatı ile görüşmek için TIKLAYINIZ.